Met het beleidsprogramma Mobiliteit zet de gemeente Maashorst een grote stap vooruit als het gaat om meer structurele aandacht voor verkeersveiligheid. Hoe hebben betrokkenen binnen de gemeente het proces aangepakt? Verkeerskundigen Paul van der Horst en Kees Vogels en wethouder Harold van den Broek vertellen erover.
De gemeente Maashorst is in 2022 ontstaan uit een fusie van de voormalige gemeenten Landerd en Uden. Door die fusie moest het mobiliteitsbeleid van de voormalige gemeenten worden afgestemd en samengevoegd in één beleidsdocument. De gemeente koos ervoor om het beleid onder te brengen in het beleidsprogramma Mobiliteit. Dit programma gaat verder dan beleid dat zich richt op verplaatsingen, de inrichting van de openbare ruimte en verkeersveiligheid. Het beleidsprogramma Mobiliteit vertaalt de doelen uit de omgevingsvisie, waarin grote en complexe thema’s als klimaatverandering, de energietransitie en woningbouw zijn opgenomen. De gemeenteraad heeft het beleidsprogramma deze zomer vastgesteld.
STOMP-principe centraal
Met het beleidsprogramma Mobiliteit zet de gemeente Maashorst stappen richting een toekomstbestendig mobiliteitssysteem, maar nog belangrijker, naar het doel van nul verkeersslachtoffers. Uitgangspunt binnen het beleid is het ontwerpen van de openbare ruimte via het STO(M)P-principe, met in volgorde van prioriteit: Stappen, Trappen, Openbaar Vervoer, Mobility as a Service en ten slotte de Privéauto. De gemeente Maashorst ziet dit principe als hét middel om de mens centraal te zetten in een zoektocht naar mobiliteitsoplossingen.
Risicolocaties en gedragsmaatregelen
Verkeersveiligheid is een thema dat veel aandacht heeft gekregen. In het verleden was het verweven in het gemeentelijk beleid, in het beleidsprogramma is nu een apart hoofdstuk over verkeersveiligheid opgenomen. Daarin beschrijft de gemeente Maashorst een aantal ‘focusthema’s’ zoals de aanpak van risicolocaties, maar ook gedragsmaatregelen door educatie en handhaving. Zo wil Maashorst extra inzetten op rijden onder invloed, asociaal rijgedrag, afleiding in het verkeer en ouderen op de (elektrische) fiets. De effecten van de te nemen maatregelen gaat de gemeente vierjaarlijks monitoren.
Risicoanalyse en data
Om de focusthema’s te kunnen bepalen heeft de gemeente Maashorst een risicoanalyse uitgevoerd. Verkeerskundige Paul van der Horst: “Op basis van data en ongevallengegevens hebben we meer inzicht gekregen in de verkeersveiligheidsrisico’s binnen de gemeente. Datagedreven werken wordt sowieso steeds belangrijker om een beter beeld te krijgen van wat zich écht afspeelt buiten.”
Samenwerken met handhaving
Daarnaast zet Maashorst in op gedragsbeïnvloeding, vertelt wethouder Harold van den Broek: “We zien uit de risicoanalyse onder andere opvallende data over eenzijdige ongevallen waar gedrag oorzaak nummer één is. Ook ouderen op elektrische fietsen en jongeren op fatbikes zijn relatief vaak bij ongevallen betrokken. Daar willen we op inzetten. Grip krijgen op gedrag is lastig, maar we gaan er wel mee aan de slag. Anders gaan we de stijgende trend van het aantal verkeersslachtoffers nooit keren.”
Naast de infrastructurele kant en educatieve maatregelen wil Maashorst ook vaker gaan samenwerken met handhavende organisaties. Gedacht wordt aan acties tegen bestuurders onder invloed, tegen asociaal rijgedrag en afleiding in het verkeer.
Participatiesessies
De gemeente Maashorst heeft door intensieve participatiesessies talloze mensen en organisaties gesproken, zowel in de eigen organisatie als daarbuiten. Dat was nodig want het mobiliteitsbeleid is integraal afgestemd met andere domeinen. Zo was er contact met de regio Noordoost-Brabant om focus aan te brengen en aan te sluiten bij provinciale thema’s uit het Brabants Verkeersveiligheidsplan (BVVP 2024-2027) zoals fietsers en afleiding in het verkeer. Ook zijn de inwoners van de gemeente betrokken bij het beleid via een breed uitgezette enquête. Alle input is meegenomen in de focusthema’s voor de planvorming in de komende jaren.
Draagvlak creëren
Van den Broek: “Door de snel veranderende wereld zijn kennisdeling en samenwerking enorm belangrijk. Dat vraagt iets van mensen. Het hele proces heeft daardoor veel tijd gekost. De vernieuwde aanpak is complex, maar zorgt uiteindelijk voor betere en duurzamere oplossingen. Door tijd te nemen om met elkaar te praten en van elkaar te leren, kom je tot een betere uitwerking en creëer je meer draagvlak.”
Verkeerseducatie
De gemeente Maashorst mist op landelijk niveau regie op het gebied van verkeersveiligheid. Liever dan wachten op eventuele stappen vanuit het Rijk gaat de gemeente zelf aan de slag. Een voorbeeld is de verkeerseducatie voor kinderen. De gemeente zet in op een sterkere samenwerking met diverse organisaties om kinderen normen en waarden mee te geven en in een vroeg stadium gewenst gedrag aan te leren.
Interne samenwerking
Van den Broek: “Ik ben trots op het beleidsprogramma Mobiliteit dat er nu ligt, en dat verkeersveiligheid hier een onderdeel van uitmaakt. Andere focuspunten zijn het sociaal deelvervoer en het verbeteren van de bereikbaarheid en toegankelijkheid van ons mobiliteitssysteem. We hebben hier met z’n allen hard aan gewerkt, de onderlinge samenwerking tussen de teams was goed. Uiteindelijk heeft dit geleid tot een duidelijke koers en veel meer inzicht in het zoet en het zuur. Het resultaat mag er zijn. Het programma geeft de uitwerking van het uitvoeringsprogramma handen en voeten.”
Uitwerking van maatregelen
Met de vaststelling van het nieuwe beleidsprogramma Mobiliteit staat de verdere uitwerking van maatregelen als volgende mijlpaal op de agenda. Verkeerskundige Kees Vogels: “Het uitvoeringsprogramma geeft antwoord op welke maatregelen passen bij de problematiek die er speelt.” Van den Broek aanvullend: “Wij zien veel koppelkansen met bijvoorbeeld nieuwe woongebieden, waar we mobiliteit eerder in het proces kunnen betrekken. We willen letterlijk eerder aan tafel zitten.”
Binnen het uitvoeringsprogramma neemt de gemeente Maashorst specifieke risicolocaties op, gaat verder met de prioritering (er is namelijk geen geld en capaciteit voor alles), stelt maatregelen vast en gaat daadwerkelijk aan de slag met de praktische uitvoering. Dit alles met een integrale aanpak, met aandacht voor meerdere beleidsthema’s en met een luisterend oor naar de inwoners van de gemeente.
Integrale aanpak
De integrale aanpak vraagt om een andere werkwijze van de gemeente. Is de organisatie hier al klaar voor? Van den Broek: “De integrale aanpak voor de mobiliteitsopgave is niet alleen samenwerken binnen de eigen gemeentegrenzen, maar ook daarbuiten met de regio, de provincie en het Rijk. Om daarin koers te houden geeft het beleidsprogramma Mobiliteit ons richting. Wij zijn zeker klaar om samen op weg te gaan naar een toekomstbestendig mobiliteitssysteem in en rondom Maashorst.”
Auteur: Tom Seising
Initiatiefnemers van de ‘snelheidsmeterspaarpot’ aan de doorgaande weg in Zeeland (gemeente Maashorst). Iedere keer dat een motorvoertuig zich aan de maximum snelheid van 30 km/uur houdt, levert dat het dorp een donatie op in de digitale spaarpot. Links wethouder Harold van den Broek.
Beleidsprogramma Mobiliteit
Nieuwsgierig naar het nieuwe beleidsprogramma Mobiliteit van de gemeente Maashorst? Via deze pagina kun je het stuk inzien.
Meer inspiratie opdoen?
De website van Aanpak SPV biedt een goede inspiratiebron voor het opstellen van risicogestuurd verkeersveiligheidsbeleid. Met onder andere het stappenplan ‘Van risicoanalyse tot uitvoeringsprogramma’, de blauwdruk voor het maken van een risicoanalyse, en 10 handige tips voor het maken van een uitvoeringsprogramma.
Kennis- en expertsessies
In 2025 organiseert Aanpak SPV diverse kennissessies. Zo is er bijna elke maand een sessie over de risicogestuurde aanpak, waarbij we ingaan op de basisprincipes van risicogestuurd verkeersveiligheidsbeleid. Daarnaast houden we dit jaar nog twee expertsessies:
- Veilige verkeersdeelnemers – 1 oktober
- De 3 E’s en gedragsbeïnvloeding – 19 november
Interesse om deel te nemen aan één van de sessies over de risicogestuurde aanpak óf een verdiepende expertsessie? Bekijk dan de agenda.
